Μια παραδοσιακή πρακτική που δε φαίνεται να έχει όφελος
Κών/νος Τούτουζας, Λεωνίδας Κολιαστάσης, MD, MSc, PhD
Η νηστεία, δηλαδή, η αποφυγή τροφής και υγρών προ του καρδιακού καθετηριασμού είναι μια συνήθης πρακτική που δε βασίζεται, όμως, σε πραγματικά στοιχεία από τυχαιοποιημένες μελέτες. Οι περιορισμοί αυτοί μπορούν να οδηγήσουν σε αφυδάτωση, υπογλυκαιμικά επεισόδια (κυρίως σε διαβητικούς), βαγοτονικές αντιδράσεις και δυσφορία στον ασθενή κυρίως αν υπάρχει καθυστέρηση στην πραγματοποίηση της επεμβατικής πράξης. Φυσικά εξαιρούνται επεμβάσεις που πραγματοποιούνται υπό βαθιά καταστολή ή γενική αναισθησία, αυτές όμως αποτελούν τη μειοψηφία των πράξεων στο αιμοδυναμικό εργαστήριο.
Στο περιοδικό American Journal of Critical Care δημοσιεύθηκε την 1 Ιανουαρίου 2024 μια μικρή, αλλά τυχαιοποιημένη μελέτη, που προσπάθησε να συγκρίνει τη νηστεία προ του καθετηριασμού σε σύγκριση με την ελεύθερη αλλά υγιεινή και φιλική προς το καρδιαγγειακό δίαιτα. 197 ασθενείς τυχαιοποιήθηκαν και τα αποτελέσματα έδειξαν σημαντικά αυξημένο αίσθημα άνεσης και ικανοποίησης για τους ασθενείς, σημαντικά μειωμένο αίσθημα δίψας και πείνας, ενώ δεν αυξήθηκαν τα περιστατικά υπογλυκαιμίας, γαστρεντερικών διαταραχών και εισρόφησης. Η λήψη φαρμάκων περιεπεμβατικά δεν παρουσίασε διαφορές.
Στη μελέτη υπάρχουν οι περιορισμοί του μικρού αριθμού ασθενών, της πλειονότητας ανδρών καυκάσιας φυλής στο δείγμα πληθυσμού, καθώς και τα ερωτήματα σχετικά με την πιθανότητα επείγουσας χειρουργικής επέμβασης αορτοστεφανιαίας παράκαμψης. Η πάγια, όμως, πρακτική της αγγειοπλαστικής σε εμφράγματα μυοκαρδίου τα οποία πρέπει να αντιμετωπιστούν άμεσα μας δείχνει ότι η νηστεία πιθανότατα δεν προσφέρει στον ασθενή και δεν σχετίζεται με επιπλοκές. Τα άνωθι ευρήματα επιβεβαιώνονται και από την μελέτη CHOW NOW στο έγκριτο περιοδικό European Heart Journal που συνέκρινε νηστεία με ελεύθερη διατροφή προ μη επειγόντος καρδιακού καθετηριασμού. 520 ασθενείς συμμετείχαν στην προοπτική αυτή τυχαιοποιημένη μελέτη και δεν παρατηρήθηκαν διαφορές σε νεφρική βλάβη, εισρόφηση, ναυτία/έμετο, υπογλυκαιμία και υπόταση στις δύο ομάδες ασθενών. Η 30-ήμερη θνητότητα και η ικανοποίηση του ασθενή παρέμειναν επίσης όμοια.
Συμπερασματικά τα πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία της βιβλιογραφίας, αλλά και η καθημερινή πρακτική στα επείγοντα περιστατικά δε δείχνουν όφελος από τη νηστεία η οποία, αντιθέτως, μειώνει την ικανοποίηση του ασθενή. Υπάρχει ήδη στροφή των επεμβατικών καρδιολόγων προς την κατάργηση της νηστείας, ενώ ορισμένοι ακολουθούν την ενδιάμεση τακτική του ελαφρού γεύματος προ της επέμβασης σε συνδυασμό με διαυγή υγρά.
Βιβλιογραφικές αναφορές
- Woods C, Wood M, Boylan A, Flanagan ME, Powers J. Fasting Versus a Heart-Healthy Diet Before Cardiac Catheterization: A Randomized Controlled Trial. Am J Crit Care. 2024 Jan 1;33(1):29-33. doi: 10.4037/ajcc2024115.
- A Mishra, M Singh, M Kane, W Acker, E Kaluski, S Sattur, A Sethi, S Arora, D Sporn, P4599 Strict versus no fasting prior to cardiac catheterization: a prospective evaluation of safety and clinical outcomes, European Heart Journal, Volume 40, Issue Supplement_1, October 2019, https://doi.org/10.1093/eurheartj/ehz745.0983.